TE HOOG GEWICHT

• te hoog gewicht bij kinderen
• te hoog gewicht bij volwassenen

Te hoog gewicht bij kinderen 

Voorkeursmoment voor verwijzing naar de diëtist:

• < 2 jaar: gewichtstoename > 0.67 SD op enig moment of gewicht naar leeftijd > 95 percentiel bij 0,5 tot 2 jaar
• Vanaf 2 jaar: overgewicht of obesitas volgens de BMI afkapwaarden naar leeftijd en geslacht
• Bij een licht, matig, sterk of zeer sterk verhoogd GGR (Gewichtsgerelateerd Gezondheidsrisico).

Relevante gegevens voor de diëtist:

• diagnose: overgewicht/obesitas, zonodig aanvullende diagnostiek (tensie, bloedglucose, insulineresistentie, lipidenspectrum, gewrichtsklachten en slaappatroon), eventuele comorbiditeit
• medicatie: anti-epileptica, psychofarmaca, corticosteroïden
• overig: lengte, gewicht(sverloop), beperkende factoren, aanvullende relevante persoonsgegevens die een rol spelen bij de mogelijkheden voor behandeling en zelfmanagement
• betrokkenheid van andere zorgverleners

Doelstelling behandeling diëtist:

• handhaven of reduceren van het lichaamsgewicht, afhankelijk van risiconiveau
• opbouwen gezond voedingspatroon
• blijvende verbetering van het eetpatroon binnen het hele gezin met een voorbeeldfunctie voor ouders/opvoeders
• verhogen lichamelijke activiteit (en intensiteit hiervan), met aandacht voor beweegmogelijkheden in de directe omgeving van het kind
• zelfwaardering verhogen.

Dieetkenmerken:

• (energiebeperkt) dieet dat leidt tot verbetering van het eetgedrag en is afgestemd op gewicht, leeftijd en mogelijkheden van het kind
• regelmatig eetpatroon
• verhogen van de lichamelijke activiteit: minimaal 60 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit per dag, waarbij tweemaal per week gericht op verbeteren of handhaven lichamelijke fitheid, bijvoorbeeld in de vorm van sport (Nederlandse Norm Gezond Bewegen).
• verlagen van inactiviteit, bijvoorbeeld. door beperking screentime
• bij adolescenten extra aandacht voor lichaamsbeleving, puberteit en emotioneel eetgedrag.

Behandeltijd:

• zorgniveau 3 en 4, zie ’werkwijze diëtist’.

Bijzonderheden:

• de gezinsaanpak staat centraal: ouders en kinderen (evtueel broertjes en zusjes) worden betrokken bij de behandeling 
• leeftijdsafhankelijke benadering
• de behandeling dient bij voorkeur multidisciplinair te gebeuren waarbij onderlinge afstemming tussen de betrokken professionals plaatsvindt.

Bronnen:

Braet C, Winckel M. Behandelingsstrategieën bij kinderen met overgewicht. Diemen: Bohn Stafleu Van Loghum; 2001

Partnerschap Overgewicht Nederland. Addendum voor kinderen bij de CBO-richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen’. Amsterdam, maart 2011 

Delfos M. Communiceren met kinderen en jeugdigen: Luister je wel naar mij en Ik heb ook wat te vertellen (ISBN 978-90-6665-652-9)

2010 Uitgevers: Dieetbehandelingsrichtlijn Overgewicht of obesitas bij kinderen en adolescenten (2-18 jaar), Rotterdam juni 2014.

De actualisering van Te hoog gewicht bij volwassenen is gerealiseerd door Kenniscentrum Diëtisten Overgewicht en Obesitas. (KDOO) en netwerk kinderdiëtisten (NKD). 

Aangepast op 1 juli 2015.

Te hoog gewicht bij volwassenen 

overgewicht: BMI ≥ 25 kg/m2 en/of middelomtrek voor mannen ≥ 94 cm en voor vrouwen ≥ 80 cm; bij mensen van Aziatische origine: BMI ≥ 22 kg/m2 . Obesitas: BMI ≥ 30 kg/m2 en/of middelomtrek voor mannen ≥ 102 cm of voor vrouwen ≥ 88 cm.

Voorkeursmoment voor verwijzing naar de diëtist: 

• BMI ≥ 25 kg/m2 en/of middelomtrek voor mannen ≥ 94 cm en voor vrouwen ≥ 80 cm of 22 kg/m2 bij mensen van Aziatische origine
• BMI ≥ 25 kg/m2 en comorbiditeit 
• BMI ≥ 30 kg/m2 met en zonder comorbiditeit
• Bij morbide obesitas: BMI ≥35kg/m2 met comorbiditeit of BMI ≥40 kg/m2Voor- en natraject  bij metabole chirurgie
• Bij een sterk oplopende BMI en/of middelomtrek.

Relevante gegevens voor de diëtist: 

• diagnose: overgewicht/obesitas, comorbiditeit, aanwezigheid slaapapneu, COPD, depressie,  bekend met eetstoornis in verleden, relevante medische voorgeschiedenis, psychische en sociale problematiek
• laboratoriumgegevens: nuchtere glucose, lipiden (inclusief triglyceriden), bloeddruk, HbA1C, nuchtere insuline, MDRD, TSH, leverfuncties, natrium, kalium
• medicatie: glucose verlagende medicijnen, bètablokkers, diuretica, ACE remmers, cholesterolverlagende medicijnen, thyrax, psychofarmaca,  corticosteroïden, antihistaminica, antimigraine middelenoverig: lengte, gewicht(sverloop), alcoholmisbruik of andere verslavingen, betrokkenheid van andere zorgverleners.

Doelstelling behandeling diëtist: 

• het stellen van de diëtistische diagnose waarin alle medische, mentale, psychologische en sociale aspecten die een rol spelen bij de behandeling van de patiënt zijn betrokken
• vaststellen van motivatie en barrières die de behandeling beïnvloeden waaronder binge eating en eetstoornissen
• reduceren lichaamsgewicht met ½-1 kg per week. Er wordt gestreefd naar een gewichtsafname van 5-15% in een jaar en gewichtsbehoud van vijf jaar om een maximale gezondheidswinst te bereiken. Het te bereiken gewichtsverlies hangt onder andere af van de gezondheidstoestand van de patiënt bij aanvang van de behandeling en van medicijngebruik.
• streven naar gewichtsbehoud op lange termijn
• het bevorderen van zelfmanagement door:
  • het vergroten van inzicht in eigen eetgedrag 
  • en het aanleren van een gezond eetpatroon door middel van zelfcontroletechnieken op gedragstherapeutische basis• Het verbeteren van de kwaliteit van leven
  • Het stimuleren van lichaamsbeweging: 1 uur per dag matig intensief (duur en krachtsport) 

Dieetkenmerken:

• individueel op de patiënt afgestemd dieet wat betreft: energie, eiwit, vetten, koolhydraten. Het dieet wordt gebaseerd op de voedingsanamnese. Eiwitbehoefte: 1-1,5 g per kg huidig lichaamsgewicht. Vetten; specifieke aandacht voor de vetzuursamenstelling. Verlaging van de hoeveelheid koolhydraten is de aangewezen therapie bij insulineresistentie. Het dieet bevat voldoende micronutriënten en vezels. Zo nodig is suppletie van 1 multi preparaat per dag gewenst. 
• Verhogen lichamelijke activiteit.  

Behandeltijd: 

• de mate van intensiteit van behandeling is afhankelijk van de ernst van het bijbehorende gezondheidsrisico en de daarmee samenhangende zorgvraag van de patiënt: 1-2 jaar intensief; gewichtsbehoud vijf jaar
• zorgniveau 3-4, zie ’werkwijze diëtist’ 

Bronnen: 
CBO. Multidisciplinaire behandelrichtlijn obesitas. Utrecht, 20083.
Govers E. Obesity and Insulin Resistance Are the Central Issues in Prevention of and Care for Comorbidities. Healthcare 2015, 3, 408-416. http://www.mdpi.com/2227-9032/3/2/408 

Partnerschap Overgewicht (PON). Zorgstandaard Obesitas, Amsterdam 2010.

2010 Uitgevers: Dieetbehandelingsrichtlijn overgewicht en obesitas. Rotterdam 2011.

Werrij M. Cognitieve gedragstherapie bij overgewicht. Ned Tijdschr voor Voeding & Diëtetiek | 2007;62(5)7.
World Health Organization. Diet, Nutrition and the Prevention of chronic diseases.. WHO Tech. Rep.Ser 916, Geneva 2003.

De actualisering van Te hoog gewicht bij volwassenen is gerealiseerd door Kenniscentrum Diëtisten Overgewicht en Obesitas. (KDOO).

Aangepast: juni 2015